توران ولی‌مراد
بررسی کارنامه دو دوره چهارساله گذشته در زمینه زنان بحث مفصلی است، چراکه همه نهادها، مراکز و تشکیلاتی که به نام زنان فعال بوده‌اند از ریاست‌جمهوری، مجلس و رسانه ملی یا شورای فرهنگی اجتماعی زنان گرفته تا سایت‌های خبری و غیره را دربرمی‌گیرد. برای بررسی این دو دوره چهار ساله و عملکرد اصولگرایان در ارتباط با زنان همه اینها را باید دید البته به علاوه نهادهای مردمی که از دایره قدرت بیرون بوده‌اند.
مراکز و نهادهایی که اسم زنان و خانواده را دنبال خود دارند، کم نیستند. از نهادی مرتبط با ریاست‌جمهوری گرفته تا مراکز و دفاتر تحقیقاتی- پژوهشی وابسته به نهادهای دیگر. دفاتر زنان در سازمان‌های مختلف مثل صدا و سیما، نهادهای سیاسی و نظامی هم هستند. رسانه‌هایی هم هستند که به طور خاص به نام زنان امکانات را در اختیار گرفته‌اند یا واحدهای زنان در رسانه‌های دیگر. هرکدام به طور مجزا قابل بحث و بررسی هستند.
شاید مهم‌ترین پرسش برای این بررسی طرح سوالی با این مضمون باشد که چرا مشکلات زنان در این دو دوره حل نشده است؟ پاسخ آن صریح و روشن است؛ چون مردان راجع به این مشکلات نظر می‌دهند و تصمیم می‌گیرند. مهم‌ترین اشکال این است که مشکلات زنان، مشکلات زنان است و مردان‌ها آن را نمی‌شناسند و به آن باور ندارند. اگر هم مشکل را قبول داشته باشند راه‌حلی که می‌دهند از زاویه نگاه خودشان است که اصلا به همین دلیل آن مشکلات از اساس تولید شده‌اند. عدم حضور زنان در مراکزی که تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی می‌شود به معنای تشدید آن مشکلات است و زایش مشکلات و تبدیل آنها از شکلی به شکل دیگر.
یکی از مهم‌ترین مسائلی که سبب شده تا مردان به مشکلات زنان رسیدگی کنند حضور اندک زنان در مراکز تصمیم‌سازی است. در قانونگذاری نیز تعداد نمایندگان زن در مجلس رو به کم شدن گرایید. قاعدتا زنانی به این مناصب راه پیدا می‌کنند که مورد پسند آقایان باشند به علاوه اینکه نسبتی هم با آقایان دارند؛ حال یا فامیلی یا تشکیلاتی. وقتی فرصت به‌شدت تا این اندازه اندک شد آن زنان باید مراقب باشند تا در آن مسند که به انتخاب آقایان به آنها داده می‌شود جا بگیرند یا نشان دهند که جا می‌گیرند. بعد به همین دلیل همان می‌شود که باید بشود. در قوانینی که مطرح شده، در طرح‌هایی که مطرح شده، در انعکاس زن در رسانه ملی نگرش به زن به عنوان فردی یکسان با مرد در هویت انسانی که صاحب اختیار خود و دارای حق انتخاب و اختیار است فاصله گرفته‌ایم و عملکرد و عمل‌ناکرده‌های نهادهای مربوط به زنان هم همراستا بوده است.
این نگاه مردسالار بوده است که زنان همواره در تلاش بوده‌اند تا آن را اصلاح کنند ولی آن نگرش هم همواره در تلاش بوده است که خودش را بر زنان تحمیل کند. در این هشت سال گذشته نگرشی که با نگرش انقلاب اسلامی به زن فاصله دارد به خودش اجازه پیشروی داد.
عملکرد نهادهای مربوط به زنان در ارتباط با مسائلی که مربوط به زنان است با آنچه کرده‌اند یا آنچه نکرده‌اند قابل بررسی است. مثلا در این چند سال گذشته با طرح‌های مختلف با روند و حرکت‌های غیرعلنی و بعد هم علنی زنان را از ادامه تحصیل در برخی رشته‌های دانشگاهی محروم کردند و ما سکوت کلیه مراکز مربوط به زنان را دیده‌ایم. این می‌شود عملکردشان؛ عمل ناکرده‌هایشان هم نگرش آنها را مشخص می‌کند. جلوی این حرکت‌های مبتنی بر مردسالاری که فرصت‌ها را بر زنان به جرم زن بودن محدود می‌کند نایستادند در حالی که تنها علت وجودی آنها رفع مشکلات زنان و رفع تبعیض‌ها از زنان است. این سکوت‌ها و این عملکردها با هدف تشکیل این مراکز تعارض دارد. چراکه کلیه نهادهایی که به نام زنان تشکیل می‌شوند فقط با یک هدف قابل توجیه هستند و آن رفع تبعیض از زنان است. در واقع اجرایی و عملی کردن این خواسته قانون اساسی وظیفه آنهاست.
کم کردن فرصت‌های تحصیلی زنان، ایجاد شرایطی که فرصت‌های اشتغال را برای زنان سخت‌تر می‌کند، ارائه لایحه‌یی که اعطای گذرنامه به دختران زیر ۴۰ سال را منوط به اجازه پدر می‌کرد و بسیار موارد دیگر. تاسف‌بار‌تر از طرح این موضوع بحث درباره آن بود.
نکته اصلی این است که نگرش انقلاب اسلامی به زن با رویه این هشت سال متفاوت بوده است. آنچه زن مسلمان را به صحنه آورد و به حرکت ملی تبدیل کرد تا انقلاب شکل گرفت چنین رویه‌یی نبود. نگاه به زن به عنوان یک انسان که در هویت انسانی با مرد یکی است با توجه به آیه قرآن که می‌فرماید نفس واحده، زن و مرد در هویت انسانی یکی هستند. بر این اساس زن موجودی مستقل، تصمیم‌گیر، تصمیم‌ساز و انتخابگر است. در این هشت سال به طور پررنگ‌تر نشان داده شد که نگرش مردسالارانه با اینکه زن صاحب انتخاب و مستقل باشد مشکل دارد. نگرش مردسالار، زن را در خدمت می‌خواهد در هر بعدی؛ در خانواده، جامعه، وادی سیاست، اقتصاد و... در زمینه‌های حقوقی و قانونگذاری نیز قوانینی می‌نویسد که زن همچنان در خدمت باشد و یک موجود محتاج قیم که دیدیم حرکت‌ها در آن جهت بوده است.
عضو شورای مرکزی جامعه زینب(س) و دبیر ائتلاف اسلامی زنان
