فریده غیرت، الهه کولایی و شهلا لاهیجی مشکلات طرح را بررسی کردند

 

 نشست اعتراضی نمایندگان مجلس وکلای دادگستری به طرح محدودیت خروج دختران زیر۴۰ سال از کشور با حضور الهه کولایی نماینده مجلس ششم، فریده غیرت حقوقدان و فعال حقوق زنان و شهلا لاهیجی پژوهشگر حوزه زنان در نشست نشر روشنگران با حضور جمعی از خبرنگاران برگزار شد. غایبان این جلسه، بهمن کشاورز و علی شکوری‌راد بودند.

 

در این نشست سوالات و مسائلی حول لایحه گذرنامه که در کمیسیون‌ها و فراکسیون‌های مجلس به شور گذاشته شده است، مطرح شد.

 

فریده غیرت با اظهار تاسف از اضافه کردن تبصره محدودیت ۴۰ ساله برای زنان مجرد در اخذ گذرنامه مشروط به رضایت ولی قهری اعلام کرد: «بسیار متاسفم؛ درست زمانی که زن‌های جامعه ما طالب به دست آوردن حقوق بیشتری‌اند و تلاش می‌کنند به اشکال مختلف به آن برسند و در این بین مشکلات و هزینه‌اش را هم پرداخت می‌کنند، یک‌باره رجعت می‌کنیم به دورانی که حق و حقوقی برای زن قائل نبودیم. این باعث وارد شدن شوک به جامعه است. این طرح نه با موازین حقوقی و نه با موازین انسانی قابل انطباق است. وی با بررسی ماده ۹۵۶ قانون مدنی گفت: «طبق ماده ۹۵۶ در قانون مدنی، اهلیت برای انسان با زنده متولد شدن او ایجاد می‌شود یعنی به محض اینکه نوزادی متولد می‌شود با خودش یکسری حقوق انسانی را خواهد داشت. منتها برخورداری از این اهلیت باید بر اساس قانون باشد. قانون می‌گوید تا سن ۱۸ سال که در جهان پذیرفته شده سن کودک است، یکسری از حقوق را نمی‌تواند اعمال کند و ولی برایش انجام می‌دهد. طبق قانون ما که صراحت دارد بر اینکه متعاملان باید رشید و عاقل و بالغ باشند بالای ۱۸ سال سن آزاد انجام معامله است. وقتی به این سن رسید دیگر مانع اولیه از بین رفته است. بعد از ۱۸ سال باز با مانع دیگری ممکن است برخورد کنیم و آن سفیه بودن یا مجنون بودن فرد است. در صورت مجنون بودن یا سفیه بودن فرد باید برای او تصمیم‌گیری شود و قادر به انجام یکسری کارها نیست. بحث فعلی ما این است که بر اساس کدام قوانین خانمی که زیر ۴۰ سال است اهلیتش را از دست داده؟ آقایان و خانم‌های مدافع این طرح، چه چیزی در ذهن شما عبور کرده که شما را وادار کرده که فکر کنید خانم زیر ۴۰ سال اهلیت انجام این کار را ندارد؟»

 

برابری در قرآن، قانون اساسی و اعلامیه حقوق بشر

 

غیرت در ادامه اظهار داشت: «مگر قانون اساسی جمهوری اسلامی صراحت ندارد که زن و مرد در قانون برابرند، مگر نه اینکه قرآن با آیات متعدد صراحت دارد که انسان‌ها مساوی هستند و رجحانی وجود ندارد، مگر باتقوی‌ترین و عالم‌ترین و مگر نه اینکه اعلامیه جهانی حقوق بشر که کشور ما آن را پذیرفته و متعهد به انجام آن است در ماده ۱ و ۲‌ آن ‌آمده مرد و زن از نظر برخورداری از قانون مساوی‌اند و هیچ رجحانی برهم ندارند. این محدودیت را بر چه مبنایی ایجاد کردیم. تشخیص سن ۴۰ سالگی از کجا آمده، ۳۹ سالگی چه عیبی دارد و ۴۱ سالگی چه تفاوتی دارد. اینها سوالاتی است که من در این چند وقت مطرح کردم، اما متاسفانه امکان این وجود ندارد که ما با بزرگواران مجلس رودررو بنشینیم و این مباحث را مطرح کنیم که آقایان و خانم‌های عزیز که از این طرح دفاع می‌کنید بر چه مبنا و مجوزی این سن را تعیین کردید، سن ۴۰ سالگی را از کجا آوردید. از کجا معلوم که یک خانمی که عقد نکرده ۴۰ سالش است اهلیت ندارد و خانمی ۲۰ ساله که عقد کرده از او بهتر می‌فهمد. این معیار از کجا آمده.‌ ای کاش امکان این بود که حضوری می‌توانستیم از ایشان بپرسیم نه اینکه تصمیمی برای ما گرفته شود و ما هم سمعا و طاعتا بپذیریم.»

 

وی همچنین با پرداختن به بحث رشیده بودن زنان اعلام کرد: «خانم‌ها اعلام کردند که ما با خروج رشیده مخالفت نداریم اما بحث ما این است که تشخیص رشیده با چه کسی است و معیار چیست. خروج از سن کودکی و گرفتن سن رشد برای ازدواج هم‌اکنون در چند شعبه دادگاه خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مساله هم باری اضافی بر دوش دادگاه خواهد بود.

 

الهه کولایی با بررسی اینکه مجلس چقدر در ابعاد قانونگذاری می‌تواند ورود کند و تاثیر آن چه می‌تواند باشد، اظهار داشت: «مجلس به لحاظ جایگاهی که در قانون اساسی برایش در نظر گرفته شده این امکان را دارد که در همه زمینه‌هایی که به زندگی مردم ارتباط پیدا می‌کند، برای قابلیت اجرا دادن موادی که در قانون اساسی آمده قوانین مناسب را تصویب کند. امکان ورود آنها به هر مساله‌یی از مسائل اجتماعی فراهم است. روشن است که برای ورود در زمینه‌های مختلفی که به عرصه‌های اجتماعی مربوط می‌شود نیازمند تخصص و آگاهی‌ای هستیم که امکان تجمیعش نزد یک نفر وجود ندارد. نمایندگان مجلس هرکدام نیاز به مشاوره‌هایی دارند که ظرفیت بالای نخبگان در جامعه ما این امکان را برای آنها فراهم کرده است. به نظر می‌آید یکی از مشکلاتی که امروز در حوزه زنان در مجلس وجود دارد و مورد توجه قرار می‌گیرد، آثار و عوارضی است که زندگی امروز برای زنان به بار آورده است و به‌طور خاص محدودیت بی‌منطقی که برای زنان در نظر گرفته شده. در بعضی جاها خواندم که قاچاق زنان و بهره‌کشی از آنان اتفاق می‌افتد؛ این یک واقعیت غیرقابل انکار است که زنان قربانیان اصلی هستند و در عرصه فعالیت قاچاق انسان بحث بردگی جدید را در زمان ما مطرح کردند، این دغدغه مسوولانی است که به این طرح می‌خواهند بپردازند. اما این نوع ورود ناصواب و نادرست درباره دریافت گذرنامه زنان بحثی نیست که پاسخگوی دغدغه طراحان باشد. انگار که عرصه مرزهای ملی ما بسیار عالی، امن و رضایتبخش است و تنها صدور گذرنامه برای زنان است که مشکل را برطرف می‌کند.»

 

عاملان را رها کرده‌ایم و به قربانیان چسبیده‌ایم

 

کولایی تبعیض وارده به زنان را دور از شان مجلس و عدالت دانست و اعلام کرد: «تبعیضی علیه زنان در حال شکل‌گیری است. راه‌حل این نیست که سن گرفتن گذرنامه برای زنان را محدود کنیم. ما در حال حاضر در حال ایجاد محملی برای به سخره گرفتن فضای قانونگذاری مان در عرصه داخلی و خارجی هستیم. این تبعیض سازمان یافته که در حال شکل‌گیری به حالت قانون است نقض آشکار قانون اساسی است، قانون اساسی دولت جمهوری اسلامی را به رفع تبعیض‌هایی که در طول تاریخ روا شده موظف کرده. قانون اساسی خطوط را روشن کرده، به حقوق شهروندی اشاره کرده، انسان‌ها انتظار دارند بر این اساس دولت همه امکانات را برای رشد استعدادهای انسانی فراهم کند و در این طرح باید با زن ایرانی بالای ۱۸ سال همانند یک مرد برخورد کرد، دور از هرگونه تبعیضی.

 

بزرگ‌ترین درد جامعه بی‌تفاوتی است

 

شهلا لاهیجی، پژوهشگر حوزه زنان در پاسخ به اینکه جامعه چقدر آمادگی چنین قوانینی را می‌تواند داشته باشد، گفت: «گاهی قوانین در بی‌مناسبت‌ترین موقع در جامعه ما مطرح می‌شود که فکر می‌کنید چرا این قانون باید مورد بحث قرار گیرد. مثلا وقتی ما در حال آماده شدن برای یک مذاکره مهم جهانی هستیم و جهان در حال گوش دادن به ما است، ناگهان سنگی پرت می‌کنیم تا نگاه جهان و جامعه خودمان معطوف به این قضیه شود. متاسفانه مردم جامعه ما به این مساله توجه نمی‌کنند. بزرگ‌ترین درد یک جامعه، مردم بی‌تفاوت است. باید از جامعه‌یی که نسبت به منافع خود بی‌تفاوت است ترسید، از ملتی که سکوت می‌کند باید ترسید.»

 

کولایی درباره روند تغییرات نگرشی حاکم بر مسوولان اعلام کرد: «من از اساس این بحث‌ها را جزیی از تفکرنسبت به زنان می‌دانم که در سال‌های اخیر فرصت‌های قانونی و اجرایی پیدا کرده تا برای تغییری در الگویی که از بعد از انقلاب اسلامی به نام دین در توسعه حضور همه‌جانبه زنان در حوزه حیات عمومی و انتقال آنان از حوزه خصوصی به عمومی تلاش شده این جریان در حال تلاش است که این رویه را برگرداند به حالتی سنتی که زن را در جایگاهی مادون مردان، موجودی خانگی، متعلق به حوزه خصوصی، تابع اراده و منویات مرد و رتبه دوم انسانی بداند که در همه حال نیاز به ولایت مردی به نام پدر و همسر و ولی قهری دارد. این انسان ذاتا مهجور است و نیاز به حامی دارد که او را رفع و رجوع کند. من تنها این امید را دارم که با استناد به قانون اساسی و روح حاکم بر مجلس این پیشنهاد رای نیاورد.»

 

کولایی همچنین در پاسخ به «اعتماد» درباره امکان ارتباط لایحه گذرنامه و محدودیت سنی زنان مجرد تا ۴۰ سالگی با سیاست‌های تشویقی ازدواج و فرزندآوری گفت: «من این اعتقاد را دارم که مصوبات، طرح‌ها و پیشنهاداتی که در سال‌های اخیر نسبت به زنان مطرح شده این نگرش را مطرح می‌کند که بخشی از پیکره و نگرشی نسبت به زن وجود دارد که زن را موجودی خانگی می‌دانند. الگویی که من از زبان خودشان شنیدم الگوی عربستان سعودی است که آنجا خیلی خوب است که زن بچه می‌زاید و مرد در بیرون از خانه کار می‌کند، کسانی که این تفکرات را دارند زنان و مردان رشید ایرانی را نمی‌شناسند و با واقعیت‌های جامعه ارتباط مستقیم برقرار نمی‌کنند. در اوهام و ذهنیت‌های خود به دنبال بازگرداندن جامعه به مسیرهایی هستند که سال‌ها است از آن عبور کرده و جهان امروز را هم نمی‌شناسند که اگر می‌شناختند با همه شعارهایشان با این توصیه امیرالمومنین فرزندان خود را در زمان خود تربیت می‌کردند و به اقتضائات زمان توجه می‌کردند.»

 

غیرت نیز در ادامه در پاسخ به «اعتماد» گفت: «آنچه مشکل اصلی است این است که دیدگاه این آقایان با آنچه ما به عنوان فعال حقوق زن و زنی در بطن جامعه می‌بینیم، تفاوت دارد. آنچه ما عیب مساله می‌دانیم آنها حسن مساله می‌دانند.»

 

لاهیجی معتقد است: «سال‌هاست کسانی که در راس امورند متوجه میزان رشد اجتماعی جامعه نیستند، قانونی که پایین‌تر از حد رشد اجتماعی باشد و منعکس‌کننده وجهه جامعه نباشد زیرپا گذاشته می‌شود. همین‌طور قوانینی که فراتر از حد توان و پذیرش جامعه باشد هم مورد پذیرش نخواهد بود.»