نتایج یک پژوهش نشان می‌دهد؛
عوارض نامطلوب جسمی ناشی از قالیبافی؛ مشکل عمده زنان قالیباف
یافته بعدی نشان می‌دهد که تنها ۲۱.۴۸ درصد از زنان قالیباف موفق به دریافت تسهیلات قالیبافی شده و ۷۸.۵۲ درصد از افراد مورد مطالعه تاکنون موفق به دریافت وام و تسهیلات قالیبافی نشده‌اند.
در پژوهشی سعی شد مشکلات زنان قالیباف بررسی شود.
به گزارش
مهرخانه، با وجود نقش مهم زنان روستایی در تولید فرش دستباف و اقتصاد خانوار روستایی، کمتر مطالعه‌ای درخصوص مسائل و مشکلات این قشر از جامعه انجام شده و به نوعی این گروه از زنان به فراموشی سپرده شده‌اند. به‌گونه‌ای که هم‌اکنون روز به روز شاهد کاهش فعالیت اقتصادی آنها هستیم که نه تنها در ابعاد خرد تأثیراتی در معیشت خانوارهای روستایی دارد، بلکه در سطح کلان نیز افول این صنعت و هنر دستی را فراهم می‌سازد. لذا، ضرورت دارد به مسائل و مشکلات زنان روستایی به عنوان مهم‌ترین تولیدکنندگان فرش دستباف بیشتر توجه شود.
روش پژوهش
این پژوهش به لحاظ ماهیت؛ جزو پژوهش‌های کمی، و از نظر روش گردآوری داده‌ها؛ جزو پژوهش‌های توصیفی- پیمایشی به شمار می‌رود که با هدف بررسی مسائل و مشکلات زنان قالیباف روستایی انجام شده است.
جامعه آماری را زنان قالیباف روستایی استان همدان تشکیل می‌دهند که به صورت تصادفی ۱۶۳ نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند و دیدگاه‌های آنها نسبت به مسائل و مشکلات زنان قالیباف روستایی مورد بررسی قرار گرفت. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته بوده است.
سن و تحصیلات پاسخ‌گویان
اولین یافته نشان می‌دهد سن زنان قالیباف مورد مطالعه بین ۱۷ تا ۶۲ سال متغیر بوده و میانگین سنی آنها حدود ۳۹ سال است. نتایج نشان می‌دهد بیشتر افراد مورد مطالعه (۶۷.۳ درصد) متأهل، ۸ درصد مطلقه، ۱۴.۸ درصد مجرد و همسر ۹.۹. درصد از زنان فوت شده است. سابقه قالیبافی نیز در بین زنان قالیباف روستایی استان همدان بین ۱ تا ۵۰ سال با میانگین ۱۸ سال است.
به لحاظ سطح تحصیلات، ۱۹ درصد آنها بی‌سواد، ۵.۵ درصد سواد خواندن و نوشتن، ۸۱.۷ درصد ابتدایی، ۲۷ درصد دبیرستان و ۸ درصد تحصیلات دیپلم و بالاتر دارند.
بیش از ۶۰ درصد زنان قالیباف روستایی از مزایای بیمه برخوردار نیستند
دومین یافته تصریح می‌کند ۲۲.۷ درصد از زنان قالیباف از خدمات بیمه برخوردار هستند، ۱۴.۱ درصد در شرف بیمه‌شدن و ۶۳.۲ درصد نیز از مزایای بیمه برخوردار نیستند.
یافته بعدی نشان می‌دهد که تنها ۲۱.۴۸ درصد از زنان قالیباف موفق به دریافت تسهیلات قالیبافی شده و ۷۸.۵۲ درصد از افراد مورد مطالعه تاکنون موفق به دریافت وام و تسهیلات قالیبافی نشده‌اند.
میزان رضایت شغلی زتان قالیباف؛ بیش از ۷۰ درصد
چهارمین یافته تاکید می‌کند میزان رضایت شغلی ۱۵.۳۳ درصد از زنان قالیباف در حد خیلی زیاد، ۲۳.۹۲ درصد در حد زیاد، ۳۲.۵۱ درصد در حد متوسط، ۱۹.۱ درصد کم و ۹.۲۳ درصد در حد خیلی کم است. به بیان دیگر، براساس نتایج به‌دست آمده، میزان رضایت شغلی ۷۱.۷۶ درصد از زنان قالیباف؛ در حد متوسط به بالا است.
عوارض نامطلوب جسمی ناشی از قالیبافی؛ مشکل عمده زنان قالیباف
پنجمین یافته بیان می‌کند عوارض نامطلوب جسمی ناشی از قالیبافی؛ مهم‌ترین مشکلی است که جامعه موردبررسی با آن روبه‌رو هستند. آموزش‌های پایین در زمینه قالیبافی، دومین مشکلی است که غالب زنان قالیباف به آن اشاره داشته‌اند. آموزش‌های قالیبافی طیف وسیعی را شامل می‌شود که عمده تأکید زنان قالیباف روستایی، زمان‌بر بودن فعالیت قالیبافی است که وقت زیادی را از آنها می‌گیرد و باتوجه به این که زنان در جامعه روستایی فعالیت‌های دامداری و زراعی نیز انجام می‌دهند، این مسئله باعث می‌شود که آنها وقت کمتری برای قالیبافی داشته باشند.
نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که نداشتن انگیزه برای بافت فرش دستباف در آخرین اولویت قرار دارد. می‌توان گفت ازآن‌جاکه هنر قالیبافی به عنوان یک کار جانبی برای بیشتر زنان قالیباف به شمار می‌رود و اکثریت آنها به منظور سرگرمی فرش می‌بافند، لذا به عنوان یک مشکل جدی در جامعه مورد مطالعه تلقی نمی‌شود. ضعف اعتماد به نفس در قالیبافان و عدم دسترسی به مواد اولیه مناسب و مرغوب نیز از جمله مواردی است که در اولویت‌های آخر قرار دارند.
۱۰ درصد مشکلات زنان قالیباف روستایی مربوط به مشکلات اقتصادی و مالی است
سودآور نبودن بافت فرش دستباف، گرانی مواد اولیه و ابراز قالیبافی، عدم دسترسی به وام و تسهیلات قالیبافی، نداشتن قدرت اقتصادی و سرمایه لازم برای قالیبافی و بالابودن هزینه‌های بافت فرش دستباف؛ از متغیرهای تشکیل‌دهنده مشکلات اقتصادی‌اند. این عامل (مشکلات اقتصادی و مالی) به تنهایی ۱۰.۹۹۱ درصد را تبیین می‌کند. به بیان ساده ۱۰.۹۹۱ درصد از مشکلات زنان قالیباف روستایی، مربوط به مشکلات اقتصادی و مالی آنها است.
مشکلات بهداشتی
مشکل بهداشتی، مشکل دیگر این زنان است. عدم پوشش بیمه‌ای برای قالیبافان، عدم دسترسی به ابراز و وسایل قالیبافی استاندارد، وضعیت بهداشتی نامناسب کارگاه‌های قالیبافی، مسائل و مشکلات بهداشتی قالیبافی، نامناسب بودن فضای فیزیکی محل کار، عوارض نامطلوب جسمی ناشی از قالیبافی و کمبود آموزش در این زمینه؛ از جمله این مسائل است.
مشکلات آموزشی
هشتمین یافته خاطرنشان می‌کند ۹.۱۶۶ درصد مشکلات زنان قالیباف روستایی به مشکلات آموزشی آنها برمی‌گردد. متغیرهایی که در این عامل جای گرفته‌اند عبارتند از: عدم آشنایی با وضعیت بازار فرش دستباف، آموزش‌های پایین در زمینه قالیبافی و عدم برگزاری دوره‌های آموزشی برای زنان قالیباف. این درحالی است که کمبود آموزش باعث آسیب‌پذیری این قشر از جامعه می‌شود.
نهمین یافته حکایت از آن دارد که بعد از مشکلات اقتصادی و آموزشی، مشکلات اجتماعی و فرهنگی در این حوزه مطرح‌اند. متغیرهایی که در این مورد بررسی شده‌اند عبارتند از: وجود واسطه‌ها و دلالان فرش دستباف، عدم ارزش‌گذاری مناسب برای کار زنان قالیباف، عدم وجود قوانین بازنشستگی برای زنان قالیباف و نامناسب بودن دیدگاه‌های فرهنگی نسبت به زنان قالیباف.
مشکل عدم اعتماد به نفس در برخی زنان قالیباف
۶.۴۸ درصد از مشکلات زنان قالیباف روستایی مربوط به مشکلاتی است که به خود آنها برمی‌گردد. دو متغیر اعتماد به نفس در قالیبافان و تنوع مسئولیت؛ در این عامل قرار گرفته‌اند. زنان روستایی همواره با تنوع مسئولیت‌ها در خانواده روبه‌رو هستند که همین مسئله سبب می‌شود که آنها وقت کافی برای سایر مسئولیت‌ها نداشته باشند.
مسئولین حمایت کنند
آخرین یافته حکایت از آن دارد که یکی دیگر از مشکلات زنان قالیباف روستایی مربوط به عدم حمایت مسئولان از این قشر از جامعه است. متغیرهای عدم تشویق زنان قالیباف نمونه و عدم حمایت مسئولان از قالیبافان در این عامل قرار دارند.
لازم به ذکر است پژوهش حاضر با عنوان کامل «تحلیل عاملی مشکلات زنان قالیباف روستایی» توسط سمیه لطیفی، حشمت‌اله سعدی و حسین شعبانعلی‌قمی انجام شده و سال ۱۳۹۲ در فصلنامه پژوهشی زن و جامعه، منتشر شده است.
